Հայոց լեզու

Լեզվում կան բառեր, որոնք արտահայտում են գործողության (հատկանիշի)
հատկանիշներ, օրինակ՝ հերոսաբար կռվել, դանդաղորեն քայլել, լիովին վստա-
հել, անմիջապես օգնել, չափազանց դժվար։ Գործողության (հատկանիշի) հատ-
կանիշներ ցույց տվող բառերը միավորվում են մակբայ խոսքի մասի մեջ։ Մակբայ-
ները լինում են տեղի, ձևի, չափ ու քանակի, ժամանակի։
Տեղի մակբայները ցույց են տալիս գործողության կատարման տեղը, օրինակ՝
ամենուրեք, դեմ դիմաց, հեռու, մեջտեղ, գյուղեգյուղ, դռնեդուռ։
Ձևի մակբայները ցույց են տալիս գործողության կատարման ձևը, օրինակ՝
արագ, բարեկամաբար, դանդաղ, կամաց, հերոսաբար, միաձայն, լրջորեն, հա-
զիվհազ, հապճեպ, հոտնկայս, ներքուստ, արտաքուստ։
Չափ ու քանակի մակբայները ցույց են տալիս գործողության կատարման
չափը, հատկանիշի դրսևորման աստիճանը, օրինակ՝ ամբողջովին, հաճախ, լիո-
վին, գրեթե, մոտավորապես, բազմիցս, մասամբ, չափազանց, փոքր-ինչ, իսպառ,
քառակի։
Ժամանակի մակբայները ցույց են տալիս գործողության կատարման ժամա-
նակը, օրինակ՝ այժմ, այլևս, այսուհետև, արդեն, նախօրոք, վաղ, վաղուց, ուշ,
օրեցօր, առայժմ, միշտ, հիմա, հավիտյան։
Որոշ մակբայներ բազմիմաստ են և տարբեր նախադասություններում կարող
են արտահայտել տարբեր իմաստներ։ Սրանք կոչվում են ընդհանրական մակբա-
յներ, օրինակ՝ Շուտ-շուտ այցելում է (չափ). Շուտ-շուտ ուտում էր (ձև)։ Սրանց
տեսակը որոշվում է ըստ տվյալ կիրառության։
Մակբայների մի մասը կազմված է մակբայակերտ ածանցներով, որոնցից են՝
-բար (օրինակ՝ հերոսաբար), -պես (օրինակ՝ մշտապես), -որեն (օրինակ՝ մտեր-
մորեն), -ովին (օրինակ՝ ամբողջովին), -ակի (օրինակ՝ շեղակի), -գին (օրինակ՝
ցավագին), -պատիկ (օրինակ՝ կրկնապատիկ), -վարի (օրինակ՝ մարդավարի), —
ուստ (օրինակ՝ ներքուստ) և այլն։
Նախադասության կազմում մակբայները կատարում են պարագաների
շարահյուսական պաշտոններ։

Վարժություններ
Վարժություն 1։ Յուրաքանչյուր շարքում գտնե՛լ մակբայը։

1. արագորեն, դեպի, փայտե, անշուշտ

Արագորեն

2. ապա, մասին, լիովին, անշուշտ

լիովին

1. եթե, որտեղ, ամենուր, այստեղ

ամենուր

1. մյուս, բոլոր, ուր, հապճեպ

հապճեպ

1. ոչինչ, գրեթե, ինչ-որ, այսպես

գրեթե

երբ, բայց, նախօրոք, յուրաքանչյուր

նախօրոք

1. միաձայն, ձայնավոր, հնչյուն, շառաչ

ձայնավոր

ինչ-ինչ, փոքր-ինչ, ինչ, որտեղ

փոքր ինչ

1. սա, բոլոր, մասամբ, յուրաքանչյուր

մասամբ

1. ողջ, ամբողջ, ամբողջովին, ոչ մի

ամբողջովին

Վարժություն 2։ Կազմե՛լ նախադասություններ՝ գործածելով տրված մակբայները։
Հերոսաբար, մասամբ, փոքր-ինչ, ամենուրեք, լիովին։

Տղան հերոսաբար կռվեց թշնամու դեմ

Արամը դասը սովորեց մասամբ

Աղքատ մարդը փոքր-ինչ հետո դարձավ հարուստ

Հայաստանում ամենուրեք խաչքարեր են։

Արմենը դասը սովորեց լիովին։

Աշխարհագրություն

ԱՇԽԱՏԱՆՔ ՈՒՐՎԱԳԾԱՅԻՆ ՔԱՐՏԵԶՆԵՐՈՎ

Մասնակիցներ՝ 7-8-րդ դասարանի սովորողներ

Նախագծի նպատակներն են-քարտեզով աշխատելու հմտությունների զարգացումը, քարտեզներից տեղեկատվության ստացում ու տեղեկատվության  արտահայտումը քարտեզների միջոցով, երևույթների տարածական օրինաչափությունների բացահայտումը։  

Ընթացքը- Սովորողները ուսումնասիրում են յուրաքանչյուր պետությունների սեռատարիքային կազմը։ Համեմատում են երկրների բնակչության աճի կամ նվազման տեմպը, և կատարում են վերլուծություններ։

• https://www.populationpyramid.net/armenia/2019/ կայքի միջոցով, համեմատել Գերմանիայի և Ֆրանսիայի բնակչության սեռատարիքային կազմը( կարող եք ընտրել ցանկացած երկիր)։
• https://www.populationpyramid.net/armenia/2019/ կայքի միջոցով, ընտրել զարգացած և զարգացող չորս երկրներ, որտեղ արտահայտված է բնակչության ծերացման փուլ։
• Համեմատել ՀՀ-ի և ձեր ընտրությամբ որևէ այլ երկրի բնակչությանը վերաբերող ցուցանիշները՝ ընդհանրություններն ու տարբերությունները, փորձելով բացատրել դրանց պատճառները:

Հայաստանում սեռատարիքային կազմը շատ վատ է, քանի որ Հայաստանում շատ են ծեր մարդիկ, քան երիտասարդները։ Իսկ Չինաստանում սեռատարիքային կազմը շատ լավ է, քանի որ ծեր մարդիկ ավելի քիչ են, քան երիտասարդները։

• Համեմատել ՀՀ-ի և ամբողջ աշխարհի բնակչությանը վերաբերող ցուցանիշները՝ ընդհանրություններն ու տարբերությունները, փորձելով բացատրել դրանց պատճառները:
• Համեմատել աշխարհի ու ՀՀ բնաչկության բնական աճի տեմպերը վեջին 200 տարում
• Համեմատել աշխարհի և ՀՀ բնակչությունն տարիքային կազմերի փոփխությունները վերջին 200 տարում:

Օգտագործվող գրականություն 1, 2 , 3, 4, 5

Русский язык

Вопросы для обсуждения

1. Среди большинства взрослых сложилось мнение, что современная молодёжь стала более скептично относиться к книгам и чтению. Согласны ли вы с этим мнением?

Да, я согласен, потому что современная молодежь относится к книгам с уважением.

2. Какие книги сегодня предпочитают читать ?

Предпочитают читать моральные книги.

3. Чему учат нас книги? Можно ли жить жизнью героев произведений или копировать их?

Книги нас учат быть добрым, уважать старших, и жить грамотно.

Выполнить перевод текста.

Մարդը, ով սիրում է և կարող է կարդալ, երջանիկ մարդ է: Նա շրջապատված է բազմաթիվ խելացի, բարի ընկերներով։ Այս ընկերները գրքեր են:
Կ. Պաուստովսկի

“Ընթերցանությունը լավագույն ուսուցումն է”: Այս ասացվածքը բոլորը լսել են ։ Եվ նրա հետ չի կարելի չհամաձայնել։ “Աստվածաշունչ” գրքի գրքում ասվում է. “սկզբում խոսք կար”: Եվ ամեն ինչ սկսվեց բառից: Տարբեր գրադարանների ձեռագրերի բաժինները պահում են դարերի խորքից մեզ մոտ եկած հին տոմարները ։ Հին Ռուսաստանը գրքերը գնահատում էր որպես ամենամեծ գանձեր: Մի քանի գիրք ունենալը նշանակում էր ունենալ մի ամբողջ պետություն:

“Անցած տարիների հեքիաթը” գրքերը անվանում է գետեր, որոնք “փչում են տիեզերքը” անսահման խորության իմաստությամբ: “Եթե \ u200b \ u200bդուք ջանասիրաբար փնտրեք իմաստության գիրքը”, – նկատեց մատենագիրը, – “դուք մեծ օգուտ կգտնեք ձեր հոգու համար”: Պատահական չէ, որ հին գրքերի վրա կան գրություններ ՝ “վայ նրան, ով նկարում է դաշտերի վրա գտնվող գրքերից, այդ աշխարհում դևերը երկաթով կոտրում են նրա դեմքը”; “դուք չեք կարող այս գիրքը վաճառել կամ տալ”: Գրքերի ընթերցողն իրեն զգում էր աշխարհի հավերժական իմաստությանը: Ստեղծագործողների թվում էին գեղարվեստական մեծ մշակույթի մարդիկ, ովքեր անկեղծորեն հոգ էին տանում իրենց հայրենիքի ճակատագրի մասին ։

Ընթերցանության մշակույթը ներառում է հիշողության աշխատանք: Կատարելագործելով մեր ընթերցանության հմտությունները ՝ մենք ձգտում ենք հնարավորինս շատ տեղեկատվություն ստանալ, հաճույք ստանալ մեզ համար նոր մտքերից, գրողի լեզվից ։ Ընթերցանությունն ավարտելուց հետո մտովի վերադառնում ենք կարդացածին: Մենք մտածում ենք ստացված տեղեկատվության մասին, գնահատում այն, մտածում գաղափարների կամ պատկերների մասին: Սա թույլ է տալիս ոչ միայն հիշել, թե ինչի մասին է գրված գրքում, այլև երբեմն խրախուսում է մեզ ավելի քան մեկ անգամ վերադառնալ սիրված ստեղծագործությանը:

Յուրաքանչյուր ոք ունի իր նախընտրած գիրքը, որը կարող է անվերջ անգամ կարդալ ցանկացած էջից: Ես սիրում եմ կարդալ, և ինչպես չընթերցել գրքերը: Առանց նրանց կյանքը ձանձրալի է: Առանց նրանց դուք չգիտեք, թե ինչ է եղել, ինչ կլինի երկրի վրա: Ոչ, առանց Գրքերի կյանքը անհետաքրքիր է: